Sự nghiệp dạy văn của Chúc Kim Hạ cứ thế bước vào guồng, hoặc có thể nói, sự nghiệp dạy tiếng Anh của cô chính thức chệch hướng. Sau ba năm tham gia vào công tác giảng dạy, cứ ngỡ rằng mọi thứ đã yên vị, những “lần đầu” của người giáo viên cô đều đã trải qua, vậy mà không ngờ lại có một thử thách nhỏ đợi sẵn. Phiên âm. Phiên âm quả thực khó thật. Trẻ con Tứ Xuyên học phiên âm đã khó. Trẻ con người Tứ Xuyên ở vùng Tạng học phiên âm lại càng khó hơn. Chúc Kim Hạ: “Bình thuỷ tương phùng. Bọn trẻ: “Bần thuỷ tương phần. Chúc Kim Hạ: “… Chúc Kim Hạ: “Mọi người đọc theo cô nào, chữ Bình trong Bình thuỷ tương phùng, bờ——i——nh, Bình. Bọn trẻ: “Chữ Bần trong Bần thuỷ tương phần, bờ——i——n, Bần. Chúc Kim Hạ: “Chữ Phùng trong Bình thuỷ tương phùng, phờ——eng——Phùng. Bọn trẻ: “Chữ Phần trong Bần thuỷ tương phần, phờ——ưm——Phần. Dù dạy kiểu gì, “bần vẫn là “bần, “phần vẫn là “phần. Chúc Kim Hạ bắt đầu ngẫm nghĩ, rốt cuộc là cô giáo văn trước đây, cô A Bao, đã đào sẵn cái “phần cho cô, hay chính cô tự đào cái “phần cho mình. Đọc diễn cảm cũng là một thử thách lớn. Tiết đầu tiên mà Chúc Kim Hạ tiếp nhận là bài “Con Thuyền Tình Cha, một bài tản văn mang tính hồi tưởng, tác giả nhớ lại quãng đường cha mình dẫn đi học từ nhỏ, bày tỏ nỗi nhớ thương với người cha đã khuất. “Đây có phải là trải nghiệm trong giấc mơ đêm qua, vừa tỉnh giấc sao? Mở đầu bài văn, tác giả khởi đầu từ cảnh trong mơ. Không khí đã được chuẩn bị sẵn sàng, nhưng khi bọn trẻ vừa cất tiếng đọc, Chúc Kim Hạ vỡ mộng. Cả lớp ba mươi mốt đứa trẻ, đứa nào đứa nấy đều rướn cổ hét lên đến khản cả giọng. “ĐÂY! CÓ! PHẢI! LÀ! TRẢI! NGHIỆM! TRONG! GIẤC! MƠ! ĐÊM! QUA! VỪA! TỈNH! GIẤC! Chúc Kim Hạ: “… Không, đây không phải là vừa tỉnh giấc, đây là cô vẫn còn đang trong giấc mơ. Chúc Kim Hạ đứng trên bục giảng, nghẹn lời, còn bên ngoài lớp học có người đang cười một cách công khai. Nhưng lần này, người cười đã biết khôn, còn mang theo một cái ghế ngồi đó để nghe ké. Chúc Kim Hạ cố gắng chỉnh lại cách đọc cho bọn trẻ, yêu cầu chúng đọc với cảm xúc, nhưng khi việc đọc trôi chảy còn là trở ngại thì nói gì đến đọc có cảm xúc? Chỉ cần đọc xong cả bài mà không vấp đã là hiếm lắm rồi. Hầu hết bọn trẻ còn chưa nhận mặt chữ đầy đủ. Khi cô yêu cầu giảm âm lượng, chúng lại bối rối, và độ trôi chảy vốn đã không tốt lại càng giảm sút. Cuối cùng, Chúc Kim Hạ đành phải chấp nhận cách chúng hét lên hừng hực khí thế mà đọc hết cả bài. Thế trận này đâu giống “Con thuyền tình cha”— “Giống như mối thù giết cha vậy.” Trong bữa trưa hôm đó, Chúc Kim Hạ vẫn còn ám ảnh khi kể lại cảm nhận sau giờ học, nhưng may mắn cô là người kiên cường và lạc quan. “Thôi nào, ai bảo tình yêu giận dữ thì không phải là yêu chứ? Đêm qua vừa có cơn mưa, Độn Chu sáng nay không có tiết, hớn hở leo lên núi hái về một giỏ nhỏ nấm, Thời Tự làm nấm ngon ngọt, chỉ có điều hơi ít. Thấy Chúc Kim Hạ mải nói chuyện mà chưa ăn gì, Độn Chu liên tục gắp nấm vào bát cho cô, “Đúng rồi, giống như ‘angry sex’ cũng là ‘sex’ vậy? “Phụt— Chúc Kim Hạ phun ra một miếng nấm, trúng ngay giữa trán Độn Chu. Nấm trượt xuống mũi, Độn Chu cúi đầu nhìn, Chúc Kim Hạ vội vàng lấy giấy lau giúp anh ta. Trong khi đó, Thời Tự tranh thủ nhanh tay tiêu diệt nốt nửa đĩa nấm còn lại, rồi liếc mắt nhìn hướng viên nấm vừa bắn trúng, khẽ gật đầu nhận xét: “Miệng cô cứ như súng máy ấy nhỉ. Sau đó đặt bát xuống, tiện tay lấy miếng giẻ lau vỗ vào đầu Độn Chu. “Tiếng Anh chưa qua nổi mà mấy chuyện tếu táo thì lại lắm chuyện phết. Độn Chu la oai oái, vừa cầm đũa lại mới nhận ra: “...Ơ, nấm của tôi đâu rồi? Tên tội phạm đã xơi hết chỗ nấm kia giờ đây lại gọi Chúc Kim Hạ ra rửa bát giúp. Từ khi biết cô hậu đậu, bát đĩa thường chẳng bao giờ thuộc về cô, nên khi Thời Tự gọi, Chúc Kim Hạ cũng thoáng ngạc nhiên. Độn Chu từ sau bát ngẩng lên, lẩm bẩm: “Không sợ lại đập bể nữa sao? Để tôi làm cho rồi. Nhưng Thời Tự từ chối, đích thân gọi tên Chúc Kim Hạ. Tuy nhiên, khi xuống đến bồn nước dưới nhà, Thời Tự cũng không để cô động tay, chỉ đưa cho cô một chiếc khăn sạch, ra hiệu cô lau khô bát đĩa đã rửa. Anh rửa một cái, cô lau một cái. Khi lau đến chiếc bát thứ hai, Chúc Kim Hạ nghe thấy anh nói. “Bọn trẻ ở đây nói tiếng phổ thông muộn, từ khi sinh ra đã nghe và nói tiếng Tạng, mãi đến khi vào lớp một mới bắt đầu học chữ Hán. “Không có trường mẫu giáo sao? “Có. Thời Tự gật đầu, “Nhưng mẫu giáo không có chỗ ở lại, đường núi lại xa, hầu hết các bậc phụ huynh không thể đưa đón con hàng ngày, nên trường mẫu giáo gần như là có cũng như không. Anh không ngẩng đầu, rửa xong một chiếc bát, tự nhiên đưa cho Chúc Kim Hạ. “Nếu có thời gian, cô có thể đến lớp một xem, cô sẽ thấy hầu như không ai hiểu cô nói gì đâu. “Năm năm học, ngoài mỗi ngày một tiết tiếng phổ thông ra, thời gian còn lại chúng sẽ không dùng tiếng phổ thông, nói gì đến trôi chảy, nói gì đến cảm xúc? Thời Tự cầm một chiếc bát khác, vừa rửa vừa nói: “Chúc Kim Hạ, cô phải có kiên nhẫn. Đến đây, cô mới hiểu vì sao anh lại gọi cô ra rửa bát. “Anh cố ý gọi tôi ra rửa bát chỉ để nói chuyện này? Chúc Kim Hạ cười, “Sao, anh nghĩ bọn trẻ đọc bài cũng làm tôi phải bật khóc sao? Hiệu trưởng Thời xem thường tôi quá rồi. Thời Tự cũng cười: “Tôi chẳng phải sợ cô lùi bước hay sao? “Coi thường ai đấy? Chúc Kim Hạ lau xong cái bát nữa, đặt vào chậu với lực hơi mạnh một chút, “Người lớn hai mươi tuổi tôi còn dạy được, một phòng đầy gà con con cũng không làm khó tôi được. Tiếng bát đĩa va nhau vang lên lanh lảnh. Thời Tự đưa tay ra nhấc chiếc bát lên kiểm tra kỹ càng, may là không bị nứt vỡ. “Cô đúng là keo kiệt nhỉ. Chúc Kim Hạ cầm lại cái bát, chợt nghĩ đến chuyện khác. “Anh là người Hán đúng không? “Thì sao? Thời Tự không theo kịp, “Người Hán thì không được ki bo à? Ai quy định chỉ người dân tộc thiểu số mới được ki bo chứ? Anh nheo mắt, truyền đạt một lời trách cứ kiểu “Đây là phân biệt dân tộc đấy nhé. Chúc Kim Hạ đáp: “Không, tôi hỏi là, hồi anh đến trường đi học, anh có biết nói tiếng Tạng không? “Không. “Vậy anh nghe hiểu không? “Không hiểu. “Vậy thì… Chúc Kim Hạ há miệng, định hỏi nhưng không biết nói sao. Cô chợt nghĩ, không biết Thời Tự đã vượt qua thời thơ ấu như thế nào. Khi tất cả mọi người chỉ nói ngôn ngữ quen thuộc của anh trong giờ ngữ văn, những lúc khác, anh đã giao tiếp với họ ra sao? Trước mắt cô hiện lên hình ảnh Thời Tự khi còn nhỏ ngồi trong lớp học, cô không thể tưởng tượng được cậu bé đó trông như thế nào, có biểu cảm gì, nhưng cô biết Thời Tự hiện tại. Lúc mọi người ăn lẩu chia tay cô giáo A Bao, anh đứng ở một góc. Khi học sinh tập thể dục buổi sáng, anh đứng ở phía sau đám đông. Vào các chiều thứ Ba và thứ Năm, khi giáo viên và bọn trẻ nhảy điệu Guozhuang trên sân trường, theo phản xạ, Chúc Kim Hạ sẽ tìm kiếm bóng dáng anh trong đám đông, nhưng không thấy anh tham gia. Cuối cùng, cô ngẩng đầu lên và thấy anh đứng yên lặng bên cửa sổ tầng ba. Dường như những niềm vui, sự náo nhiệt đều thuộc về họ, còn anh thì chẳng có gì. Chúc Kim Hạ vẫn còn thất thần, Thời Tự đã đóng vòi nước lại, lấy chậu đựng đầy bát đũa từ tay cô. “Sao đứng ngẩn ra đó, đi nào. “…À. Bước từ nắng gắt ngoài trời vào hành lang mát rượi, Chúc Kim Hạ lại hỏi: “Vậy anh học tiếng Tạng từ khi nào? “Xem cô định nghĩa ‘học’ là gì. Thời Tự đi phía trước, không quay đầu lại. “Nghe hiểu mất nửa học kỳ, nói được mất thêm nửa học kỳ nữa. “Mau vậy? “Tôi học gì cũng rất nhanh. “…. Được rồi, anh giỏi rồi đấy. Gặp phải cảnh “khoe ngầm một cách công khai thế này, chút cảm thông trong lòng Chúc Kim Hạ phút chốc bị xua tan. May mà Thời Tự thêm một câu: “Nhưng chỉ nói được thôi, còn nói không hay. Thôi được, chí ít anh vẫn chưa quên hết phẩm chất tốt đẹp của dân tộc Trung Hoa. Nhưng mà— “Nói không hay sao? Hôm trước đi trấn Ngưu Tể, tôi thấy anh nói chuyện đâu có tệ? “Đó là chuyện sau này rồi. Thời Tự dừng lại ở tầng ba, một tay cầm chậu, một tay mở cửa, bước vào phòng, “Sau này tôi nhận ra, ở trên núi nếu không biết nói tiếng Tạng sẽ bị thiệt. “Thiệt gì cơ? Trí tưởng tượng của Chúc Kim Hạ bay xa. “Họ cô lập anh, bắt nạt anh sao? Thời Tự quay lại, với vẻ mặt như đang nói “Quả nhiên là cô giáo dạy văn, tưởng tượng phong phú nhỉ— “Mua đồ không thể trả giá. Chút cảm thông trong lòng Chúc Kim Hạ đột ngột dừng lại: “… Cô nhìn theo anh đặt bát đũa vào bếp, sau đó mở cái tủ lạnh cũ kỹ lấy ra hai quả táo, đưa một quả cho cô. Quả táo nhỏ, méo mó, trông như một nỗi xấu hổ trong thế giới táo. Chúc Kim Hạ tinh ý nhận ra ngay, chẳng phải đây là giỏ táo mà lần trước cô gái bán hoa quả lấy từ kho trong nhà ra cho anh sao? Hóa ra do anh nói tiếng Tạng không rành, thế là mất cả cơ hội “thả thính với cô chủ, lại tiện tay lấy đồ miễn phí của người ta. Cô ngồi xuống với nụ cười ẩn ý, để quả táo lên bàn, đẩy ra xa, không động đậy gì. “Sao không ăn? Thời Tự ngồi xuống đối diện, “Xấu xí chút thôi, nhưng trái cây trên núi này được nắng, ngọt lắm. Anh tưởng tôi chê quả táo sao? Không, là tôi chê anh đấy. Thời Tự không hề biết mình bị chê, cắn mấy miếng là ăn xong quả táo, “Không phải vì cuộc sống ép buộc, ai mà phải học đủ loại kỹ năng thế này chứ? Nghe chưa, còn có vẻ tự hào nữa. Coi đó là kỹ năng cơ đấy. Chúc Kim Hạ mỉm cười, gật gù: “Đúng rồi, với vẻ ngoài của anh, cộng thêm các kỹ năng trau dồi sau này, chắc chắn cuối năm sẽ ‘mua chịu’ được cho trường trung tâm một tòa nhà mới. Nói xong liền bỏ đi. Thông thường phòng của Thời Tự đầy đủ mọi thứ, có bếp lò, có trà nước, vào giờ nghỉ trưa Chúc Kim Hạ hay ở lại phòng khách của anh, có lúc chuẩn bị bài, có lúc đọc sách, hoặc chấm bài. Thời Tự thỉnh thoảng ngồi đối diện trò chuyện về kinh nghiệm dạy học, nhưng phần lớn ai làm việc của người nấy, không khí khá thoải mái. Mà hôm nay cô đi ngay sao? Thời Tự không nghĩ ngợi nhiều, chỉ khi nhìn vào quyển bài tập, đánh vài dấu gạch chéo, mới ngẫm ra điều gì đó không ổn. Khoan đã, vừa rồi cô nói gì nhỉ? Mua chịu một tòa nhà cho trường học? ... Mua chịu? Dường như đây không phải là đang khen anh. — Tới kỳ nghỉ dài rồi. Trường học cứ hai tuần cho nghỉ một lần, từ chiều thứ Năm đến chiều Chủ Nhật, tổng cộng ba ngày, mọi người gọi đó là “kỳ nghỉ dài. Trước khi nghỉ, Chúc Kim Hạ giao cho học sinh bài viết nhật ký hàng tuần, yêu cầu viết một bài văn với đề mở: “Giả sử tôi là_____. Lời dặn của cô giáo A Bao vẫn văng vẳng bên tai: “Tôi luôn mong dạy cho các em cách biểu đạt tốt hơn, nhưng vẫn chưa thể nâng cao được khả năng đọc và viết của các em. “Biết tin có giáo viên từ thành phố đến, tôi đã nói với hiệu trưởng rằng tôi hy vọng cô sẽ dạy lớp ngữ văn của chúng tôi. “Hy vọng cô có thể dạy cho các em nói tiếng phổ thông tốt, viết được những bài văn hay. Vì lời dặn dò đó, Chúc Kim Hạ quyết định bắt đầu rèn luyện kỹ năng viết từ những bài nhật ký. Làm thế nào để các em không thấy ghét việc viết nhật ký? Sau nhiều suy nghĩ, cô chọn đề mở này. Suy cho cùng, lũ trẻ tuổi đời còn nhỏ, trải nghiệm cũng hạn chế, không thể đòi hỏi chúng có khả năng diễn đạt xuất sắc, nhưng trí tưởng tượng luôn là người thầy tốt nhất. Cô muốn các em thoải mái tưởng tượng, trong nhật ký được trở thành bất cứ ai mà chúng mong muốn, đồng thời cũng muốn hiểu được mong ước của từng đứa, và nắm được trình độ sơ bộ của các em. Chỉ là không ngờ, mới xong tiết ngữ văn đầu tiên buổi sáng, cô vừa giao bài nhật ký, đến trưa đã có học sinh ôm vở chạy tới ký túc giáo viên, gõ cửa phòng Thời Tự. Ai cũng biết, cô giáo dạy ngữ văn của họ mỗi trưa đều ở phòng hiệu trưởng “mượn đồ ăn, mượn nước uống, mượn bàn trà. “Viết xong rồi sao? Chúc Kim Hạ nhìn vở mà ngơ ngác, quay lại nhìn Thời Tự. Chẳng phải nói rằng khả năng biểu đạt của các em còn kém sao? Thế nào mà viết văn cứ như bắn tên lửa, vèo một cái là xong…? Thời Tự: “Bình thường thôi, đây là kỳ nghỉ dài, chẳng mấy giáo viên nào giao bài tập, học sinh về nhà thì cứ như giặc vào làng, cô mong bọn trẻ ngoan ngoãn ngồi yên học sao? Không thể nào. Để không phải mang bài tập về nhà, các em học sinh đã tranh thủ giờ nghỉ trưa mà “làm cho xong bài văn. Chúc Kim Hạ nghĩ bụng, cũng được thôi, không mang bài tập về nhà, chí ít thái độ là tích cực. Suốt cả buổi trưa, tiếng gõ cửa không ngừng vang lên, cả lớp ba mươi mốt học sinh, cô đã nhận được ít nhất mười bảy bài nộp trước. Cô cầm bút đỏ, trong lòng đầy cảm khái, mở từng cuốn vở— Chỉ có thể nói, quả không hổ danh là những đứa trẻ coi tiếng phổ thông là ngôn ngữ thứ hai, câu cú thì lủng củng, từ ngữ thì hết sức hồn nhiên. “Em yêu bố của mình. Bố em là một nam tử hùng tráng, có mái tóc dài chắc khỏe và thân hình cường tráng như tường đồng vách sắt. Mỗi khi đi, bố em bước như cơn lốc, đánh người thì đến lợn trong nhà cũng phải sợ hãi mà khóc thét. —Đây là bài viết của một cậu bé tên Sóc Lãng với tiêu đề *Giả sử em là bố của anh*. Vừa nhìn thấy tiêu đề, Chúc Kim Hạ suýt nữa nghĩ rằng cậu nhóc đang thách thức quyền uy của giáo viên. Đọc tiếp mới biết, thì ra Sóc Lãng vô cùng kính trọng cha mình, ước mơ lớn nhất đời là trở thành một người đàn ông vĩ đại như cha. Có lẽ bị ảnh hưởng từ bài *Con thuyền tình cha* vừa học gần đây, Sóc Lãng đã áp dụng ngay những gì học được, sử dụng nhiều phép so sánh giống như tác giả. Chẳng hạn, cậu ví cha mình như một con sư tử mạnh mẽ. —Chúc Kim Hạ gạch dưới và khen: *Rất tốt!* Hay như so sánh dáng chạy của cha với một con lợn rừng đang lao nhanh. —Chúc Kim Hạ đắn đo ghi chú: *Có thể tìm ví dụ hay hơn không?* Rồi khi nói đến phẩm chất tốt bụng của cha, Sóc Lãng viết: “Cô hàng xóm thường xuyên ốm đau, bố em lúc nào cũng thức suốt bên cạnh cô, thuốc thì thổi nguội rồi cho uống, cơm thì bưng tận giường cho cô ăn. Mỗi khi có sấm chớp, cô sợ hãi, bố em sẽ thức trắng đêm bảo vệ cô. Chúc Kim Hạ: “… Nét mặt dần đông cứng. Cô hít sâu, gạch dưới cụm từ “không rời áo và cố gắng ghi lời nhận xét. Nhìn biểu cảm khổ sở của cô, Thời Tự ngồi đối diện cầm lấy cuốn vở, lướt qua rồi dừng lại ở dòng nhận xét của cô: “...Thành ngữ dùng rất đúng? Sau vài giây trầm ngâm, anh gật đầu, “Cũng đúng. ‘Không rời áo’ còn tốt hơn là ‘cởi áo’. “Phụt— Chúc Kim Hạ cuối cùng không nhịn nổi mà bật cười nghiêng ngả.